Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
Faza 1: ANALIZA ZAGROŻEŃ ORAZ OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO
Ryzyko zawodowe jest kombinacją częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem.
Do oceny ryzyka zawodowego należy wykorzystać informacje dotyczące m.in.:
- |
zidentyfikowanych zagrożeń oraz ich źródeł; |
- |
lokalizacji stanowiska pracy oraz wykonywanych na nim operacji technologicznych; |
- |
stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych; |
- |
wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonania; |
- |
wymaganych przepisów prawnych; |
- |
stosowanych środków ochrony; |
- |
wypadków i zdarzeń potencjalnie wypadkowych. |
Użytecznym narzędziem wspomagającym identyfikację zagrożeń oraz dobór środków ochrony indywidualnej może być lista kontrolna (patrz tabela).
LISTA KONTROLNA
Czynniki szkodliwe/niebezpieczne | Zagrożenia | Zaznacz właściwą odpowiedz | Środki ochrony indywidualnej | |
tak | nie | |||
Czynniki mechaniczne | Zagrożenie urazami powodowanymi ruchomymi częściami maszyn, i oprzyrządowania: wtryskarek, młynów, wytłaczarek, pras | Odzież chroniąca przed wciągnięciem w wirujące elementy maszyn. |
||
Czynniki mechaniczne | Zagrożenie urazami powodowanymi poślizgnięciami, potknięciami i upadkami na podłożu stanowiska pracy, hali, przejściach i dojściach, lub dróg komunikacyjnych | Obuwie chroniące przed poślizgnięciem |
||
Czynniki mechaniczne | Zagrożenia urazami powodowanymi przez narzędzia ręczne: młotki, przecinaki, noże, wkrętaki, klucze, szczypce, z własnym napędem (elektrycznym, pneumatycznym) | Obuwie chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi, wyposażone w podnoski i/lub spody chroniące przed przebiciem Okulary, gogle lub osłony twarzy chroniące przed odpryskami ciał stałych Rękawice chroniące przed lekkimi urazami mechanicznymi |
||
Promieniowanie optyczne | Występowanie zjawiska olśnienia | Okulary przeciwsłoneczne |
||
Hałas | Narażenie pracowników na hałas i drgania emitowane przez: wtryskarki, prasy, wytłaczarki, młyny do tworzyw, wiertarki, ręczne narzędzia z napędem, sprężarki | Ochronniki słuchu (nauszniki lub wkładki) |
||
Promieniowanie elektromagnetyczne | Pola elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości wokół zgrzewarek | Kombinezony chroniące przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych | ||
Czynniki termiczne | Występowanie podwyższonej temperatury i gorących powierzchni przy obsłudze: maszyn z zespołami termicznej plastyfikacji tworzyw (wtryskarki, wytłaczarki), zgrzewarek oporowych, suszarek tworzyw | Okulary przeciwodpryskowe Rękawice chroniące przed kontaktem z gorącymi przedmiotami |
||
Czynniki chemiczne | Narażenie pracowników na: wieloskładnikowe mieszaniny substancji chemicznych podczas przetwórstwa tworzyw sztucznych metodą wtrysku, wytłaczania i zgrzewania, rozpuszczalniki stosowane do odtłuszczania powierzchni oprzyrządowania, rozpuszczalniki podczas klejenia półproduktów, pył tworzyw sztucznych podczas mielenia odpadów | Obuwie chroniące przed zagrożeniami chemicznymi Gogle chroniące przed kroplami cieczy, pyłami lub gazami Rękawice chroniące przed rozpuszczalnikami organicznymi wykonane z tworzywa lub gumy Sprzęt ochrony układu oddechowego |
PRZEPISY PRAWNE |
ZANIM WYPOSAŻYSZ PRACOWNKA W ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ ODPOWIEDZ NA PYTANIA:
Czy możliwa jest eliminacja lub ograniczenie zagrożeń przez:
- | zmianę niebezpiecznych technologii lub maszyn, powodującej powstawanie zagrożeń na bezpieczne; |
- | zamianę szkodliwych materiałów stosowanych w procesie produkcji na nieszkodliwe (wiele tworzyw sztucznych wykazuje działania szkodliwie np. polistyren); |
- | zmianę organizacji pracy (np. skrócenie narażenia pracowników na działanie czynników szkodliwych i niebezpiecznych). |
- | zastosowanie środków ochrony zbiorowej w postaci np. osłon zabezpieczających przed przypadkowym kontaktem pracownika z gorącymi powierzchniami lub poruszającymi się częściami maszyn lub zapewniania skutecznej wentylacji ogólnej lub miejscowej). |
Według ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca jest obowiązany:
- | zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości, |
- | zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników głównie przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji nie powodujących takich zagrożeń |
Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym odpowiednie środki ochrony zbiorowej, ograniczające wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników
W sytuacji gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń.
CZYM SĄ ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Środki ochrony indywidualnej są to wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych i (lub) szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu, np. hełmy ochronne, rękawice, sprzęt ochrony oczu i twarzy, odzież ostrzegawcza, obuwie ochronne, sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości.
Z definicji środków ochrony indywidualnej wyłączone są: zwykła odzież robocza i mundury, które nie są specjalnie przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika; środki ochrony indywidualnej używane przez wojsko, policję i inne służby utrzymania porządku publicznego; wyposażenie stosowane przez służby pierwszej pomocy i ratownicze; środki ochrony indywidualnej stosowane w transporcie drogowym; wyposażenie sportowe; środki służące do samoobrony lub do odstraszania a także przenośne urządzenia do wykrywania i sygnalizowania zagrożeń i naruszania porządku publicznego.
ZASADY DOBORU ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Przed nabyciem środków ochrony indywidualnej należy ocenić czy środki te spełniają następujące wymagania:
• | są odpowiednie do istniejących zagrożeń oraz poziomu ryzyka; |
• | odpowiadają warunkom panującym na danym stanowisku pracy; |
• | odpowiadają wymaganiom ergonomicznym i uwzględniają stan zdrowia pracownika; |
• | są dopasowane do użytkownika. |
Ocena taka powinna obejmować:
• | ocenę ryzyka, którego nie można uniknąć innymi środkami (tzn. identyfikację czynników szkodliwych i niebezpiecznych występujących na stanowisku pracy, określenie części ciała pracownika narażonych na działanie tych czynników oraz ciężkości następstw zagrożeń); |
• | określenie wymaganych typów środków ochrony indywidualnej oraz cech, jakie muszą one posiadać, aby skutecznie chroniły przed zidentyfikowanymi zagrożeniami (z uwzględnieniem ryzyka, jakie mogą stwarzać te środki same z siebie); |
• | porównanie cech dostępnych na rynku środków ochrony indywidualnej z wymaganiami określonymi na podstawie powyższej analizy. |
Ocena ryzyka powinna być powtarzana w przypadku dokonania zmian na stanowisku pracy, np. stosowanych maszyn lub urządzeń ochronnych, organizacji pracy, rodzaju obrabianych materiałów.
Ocenę ryzyka zawodowego można przeprowadzić zgodnie z wytycznymi zawartymi w Polskiej Normie PN-N-18002:2000.
OCENA PRZYDATNOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Po wstępnym dobraniu środków ochrony indywidualnej sprawdź:
• | czy są odpowiednie do poziomu ryzyka zawodowego i warunków stanowiska pracy? Na przykład środki ochrony oczu przeznaczone do ochrony przed pestycydami w rolnictwie (gogle) mogą nie zapewnić odpowiedniej ochrony twarzy podczas pracy przy obróbce mechanicznej metali, kamieni. |
• | czy ich zastosowanie nie spowoduje jednocześnie zwiększenia ogólnego poziomu ryzyka zawodowego ? Na przykład okulary chroniące przed odpryskami ciał stałych, wyposażone w osłonki boczne mogą w niektórych przypadkach ograniczać pole widzenia. |
• | czy są odpowiednio dopasowane do użytkownika, po wykonaniu niezbędnych regulacji? |
• | czy uwzględniają wymagania ergonomiczne oraz stan zdrowia pracownika? |
• | czy są określone warunki stosowania środków ochrony indywidualnej, a w szczególności przypadki i czas, w którym powinny być noszone? |
• | czy w przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności stosowania kilku środków ochrony indywidualnej - środki te dają się dopasować względem siebie (bez zmniejszania ich parametrów ochronnych)? Na przykład zastosowanie półmaski filtrującej może uniemożliwić dopasowanie gogli ochronnych. |
INFORMACJE DLA PRACOWNIKÓW
Pracodawco informuj pracowników lub ich przedstawicieli o wszystkich podejmowanych działaniach dotyczących bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia w przypadku stosowania przez nich środków ochrony indywidualnej.
Pamiętaj o konieczności konsultowania w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub z pracownikami rodzajów środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz przewidywanych okresów użytkowania tych środków.
SZKOLENIA
Pracodawco pamiętaj, że po przydzieleniu środków ochrony indywidualnej należy:
• | poinformować pracownika o istniejących zagrożeniach, przed którymi chronić go będzie stosowanie tych środków; |
• | zorganizować szkolenia i jeżeli jest taka potrzeba pokazy używania tych środków; |
• | określić ich czas i zakres stosowania oraz odstępstwa od przyjętych zasad postępowania w szczególnych i wyjątkowych sytuacjach (do tego celu możesz wykorzystać informacje podane w instrukcji użytkowania); |
• | udostępnić instrukcje użytkowania oraz sprawdzić czy są one zrozumiałe dla pracowników. |
Po przeprowadzonych szkoleniach upewnij się, czy wszyscy użytkownicy środków ochrony indywidualnej zostali poinformowani na temat:
• | kiedy powinni stosować środki ochrony indywidualnej; |
• | kiedy powinny one zostać naprawione lub wymienione; |
• | jakie są ograniczenia w ich stosowaniu. |
Okresowo sprawdzaj czy pracownicy stosują środki ochrony indywidualnej.
Nigdy nie pozwalaj na wyjątki od tej reguły, szczególnie w przypadku tzw. prac dorywczych, które "mają zająć tylko chwilę".
Badaj przyczyny nie stosowania środków ochrony indywidualnej oraz podejmuj działania zapobiegawcze.