POZŁOTNIK

1. Informacje ogólne

   Zadaniem pozłotnika jest ozdabianie wyrobów artystycznych i przedmiotów użytkowych poprzez pokrywanie ich warstwą metalu. Do obowiązków pozłotnika należy:

• ogląd i ocena (także na podstawie fotografii) przedmiotu przeznaczonego do pozłocenia
• dobór odpowiedniej metody pracy, materiałów oraz środków chemicznych
• złocenie metalu (oczyszczenie korozji, zagruntowanie powierzchni przedmiotu, położenie warstwy odpowiedniego metalu, np. pozłoty, flekowanie, polerowanie, zabezpieczenie przedmiotu przed złuszczeniem się położonej warstwy)

• złocenie drewna (szlifowanie, zaprawianie, rytowanie, puncowanie gruntów, złocenie lub srebrzenie, flekowanie, podmalowywanie, suszenie)

• złocenie gipsu, kamienia (oczyszczenie, odtłuszczenie przedmiotu, gruntowanie, pozłacanie lub posrebrzanie, flekowanie, polerowanie)

• złocenie techniką olejną na ścianie (oczyszczenie powierzchni, gruntowanie, miksjonowanie lub szlakowanie, złocenie lub srebrzenie, polerowanie, zabezpieczenie pozłoconej powierzchni).

  Ponadto pozłotnik może wykonywać prace konserwatorskie (ochrona przed zanieczyszczeniami chemicznymi i mechanicznymi, uzupełnianie braków pozłoty, rekonstruowanie, retuszowanie, zabezpieczanie itp.).
  Pozłotnik mający przygotowanie pedagogiczne może kształcić nowe kadry ze szkół plastycznych na temat historii i metod pozłotnictwa.
  Praca pozłotnika ma charakter indywidualny, usługowy. Czynności są zrutynizowane. Zależnie od specyfiki pracy, którą wykonuje, pozłotnik może pracować np. w szkołach, małych zakładach pozłotnictwa i naprawy dzieł sztuki, firmach
przemysłowych lub wykonywać zlecenia, np. dla muzeów, galerii, kościołów czy osób prywatnych.
Dni i godziny pracy pozłotnika są uzależnione od charakteru i miejsca pracy.
Bywa, że pracuje więcej niż 8 godzin dziennie, a także w weekendy.

2. Wymagania

   W zawodzie tym niezbędne są uzdolnienia artystyczne, plastyczne, a także techniczne.

   Od pozłotnika wymaga się dużej odpowiedzialności za przedmioty i sprzęty, którymi się zajmuje, i sumienności. W pracy tej niezbędna jest precyzja. Ze względu na wielokrotne powtarzanie pewnych czynności oraz często długotrwały proces prac konserwatorskich, konieczna jest umiejętność koncentracji uwagi, cierpliwość i wytrwałość, czasem podczas jednoczesnego wykonywania kilku czynności.

   Pracę często wykonuje się w wymuszonej, niewygodnej pozycji ciała, dlatego przydatna jest duża sprawność układu kostno-stawowego oraz mięśniowego.

   Niezbędna jest dobra ostrość wzroku, w tym rozróżnianie barw i ich odcieni, widzenie bardzo małych szczegółów, a także doskonała koordynacja wzrokowo­ruchowa. Pozłotnik musi mieć zręczne ręce i palce, pozwalające na wykonywanie nawet drobnych i precyzyjnych prac. Dodatkowo ważna jest duża sprawność zmysłu dotyku.

   W określonych sytuacjach, gdy nie mogą być zastosowane lub nie są wystarczające alternatywne sposoby porozumiewania się, istotny jest stan słuchu, który powinien umożliwiać komunikację werbalną (np. w przypadku działalności szkoleniowej).

Pozłotnik, będący właścicielem zakładu, powinien mieć umiejętność negocjacji.

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

   Czynnikiem utrudniającym pracę w zawodzie są zaburzenia nawet niewielkiego stopnia sprawności kończyn górnych, a w szczególności w zakresie zręczności palców i rąk. Trudności mogą mieć osoby z wadami i dysfunkcjami narządu wzroku niedającymi się skorygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi, a także osoby, które cierpią na zaburzenia dotyczące rozróżniania barw i ich odcieni, widzenia stereoskopowego, prawidłowego pola widzenia, niemożność widzenia bardzo małych szczegółów, percepcji kształtów, koordynacji wzrokowo-ruchowej, zmysłu równowagi i zmysłu dotyku.

   W zawodzie nie mogą pracować osoby z alergią kontaktową i wziewną na stosowane związki chemiczne.

  Ograniczeniem może być niepełnosprawność narządu słuchu, która nie może być skorygowana aparatem słuchowym w przypadku co najmniej jednego ucha, tak aby możliwa była komunikacja werbalna, wtedy gdy niezbędny jest kontakt z klientami i nie mogą być zaakceptowane alternatywne względem komunikacji werbalnej formy kontaktowania się oraz wtedy, gdy w zakres obowiązków ma wchodzić nauczanie.

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

   Możliwe jest zatrudnienie w tym zawodzie osób z dysfunkcją kończyn dolnych, także poruszających się na wózku inwalidzkim, na wybranych stanowiskach pracy, np. przy pracach konserwatorskich małych form. Osoby te nie mogą pracować przy pracach dotyczących dużych rzeźb, elementów architektonicznych oraz malarstwa naściennego. Warunkiem zatrudnienia jest identyfikacja indywidualnych barier racjonalne dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy.

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Możliwość wykonywania zawodu pozłotnika mają osoby słabowidzące pod warunkiem zapewnienia im odpowiednich szkieł optycznych lub soczewek kontaktowych zapewniających ostrość wzroku oraz widzenie bardzo małych szczegółów.

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

  Zawód mogą wykonywać osoby słabosłyszące pod warunkiem zapewnienia im odpowiednich pomocy technicznych i przystosowania środowiska i stanowiska pracy, a także głuche i głuchonieme, w sytuacjach, które nie wymagają bezpośredniego kontaktu z klientami czy studentami. Warunkiem jest dostosowane środowiska i stanowiska pracy.

4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

  Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca, poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie), nie zaburza rytmu dnia i nocy pracownika i zachowana jest zasada równego traktowania pracowników.

4.5. Osoby z epilepsją

  Osoby cierpiące na epilepsję mogą wykonywać zawód na wybranych stanowiskach pracy, pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie, są one sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu oraz że przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej. Osoby chorujące na padaczkę mogą wykonywać zawód warunkowo, po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały dozór i ewentualna szybka pomoc, a stanowisko pracy nie stwarza potencjalnych zagrożeń w razie emisji choroby. Osoby te nie mogą pracować na wysokości.

5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

   Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych, z uwagi na ograniczoną mobilność, potrzebują właściwej organizacji pracy dotyczącej wykonywania niektórych lub wszystkich zadań w pozycji siedzącej lub w pozycji stojącej z podparciem bioder i pleców. Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych mogą potrzebować zainstalowania uchwytów i poręczy ułatwiających wstawanie i podpieranie w czasie stania, korzystania z wysokich stołków. Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatów do indywidualnych potrzeb oraz umieszczenie materiałów i narzędzi w zasięgu rąk pracownika. Jeżeli pracownik korzysta z siedziska, należy pamiętać o przystosowaniu go do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością (regulowana wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokada kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie, regulowane i odchylane podłokietniki).

   Poruszanie się osób na wózkach inwalidzkich wymaga likwidacji barier architektonicznych w miejscu i środowisku pracy oraz w drodze do zakładu pracy. Ciągi komunikacyjne powinny być wystarczająco szerokie i pozbawione progów, a drzwi do pomieszczeń odpowiedniej szerokości. W miejscu pracy istnieje potrzeba powiększenia przestrzeni manewrowej wokół stanowiska pracy oraz dostosowania wielkości stanowiska pracy do indywidualnych potrzeb i zapewnienia dostępności wykorzystywanych materiałów, urządzeń i narzędzi pracy. Równie ważne jest umieszczenie wykorzystywanych elementów w zasięgu rąk, na poziomie umożliwiającym pracę w pozycji siedzącej. Należy zapewnić częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności roboczych wymagających dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej. Polecane jest pozłacanie lub konserwacja małych form oraz praca w zespole, z możliwością podziału zadań.

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Osoby z dysfunkcją narządu wzroku niewielkiego stopnia powinny stosować szkła korekcyjne bądź soczewki kontaktowe. Możliwe jest posługiwanie się oprzyrządowaniem powiększającym (np. lupy powiększające, lunety, monookulary). Należy w określonych sytuacjach częściowo lub całkowicie wyeliminować zadania i czynności robocze wymagające dobrej koordynacji ruchowo-wzrokowej. Niezbędne jest też dobre przygotowanie stanowiska pracy – prawidłowe doświetlenie stanowiska pracy, przygotowanie kontrastowego (ciemnego) tła stosowanego blatu, eliminacja potencjalnych źródeł olśnienia (matowe powierzchnie). Pomocna jest stała lokalizacja elementów środowiska i stanowiska pracy.

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

Osoby słabosłyszące

   Osoby te powinny stosować aparat słuchowy korygujący słuch (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy) w stopniu umożliwiającym swobodne, werbalne komunikowanie się z klientami lub uczniami (słuch wydolny socjalnie). Oprócz tego, w określonych sytuacjach należy rozpatrzeć, czy ewentualny niedostatek w możliwości werbalnego komunikowania się można zastąpić innymi formami kontaktu (np. na piśmie). Korzystanie z alternatywnych form komunikacji nie jest możliwe w przypadku prowadzenia zajęć z uczniami ani w przypadku czynności wiążących się z potrzebą kontaktowania się z klientami, gdy nie ma akceptacji innych niż komunikacja werbalna sposobów porozumiewania się.

   Zaleca się ograniczenie hałasu tła oraz pogłosu w pomieszczeniu pracy w celu poprawy warunków percepcji dźwięku oraz warunków komunikacji werbalnej.

   Zaleca się również rozszerzenie sygnalizacji ostrzegawczej o sygnalizację świetlną lub wizyjną, uzupełniającą dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny itp.), lub sygnalizację wibracyjną, informującą o ewentualnym niebezpieczeństwie.

   Zaleca się, aby w miarę możliwości urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon, komputer itp., były dostosowane do aparatu słuchowego (np. wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub systemy FM). Urządzenia komunikacyjne mogą być również wyposażone w sygnalizację wizyjną, drganiową lub opartą na przewodnictwie kostnym.

Jeśli osoba słabosłysząca współpracuje z innymi, w miarę potrzeby należy wprowadzić wewnętrzny system komunikacji.

Osoby głuche i głuchonieme

   Możliwość zatrudnienia osoby głuchoniemej jest ograniczona w przypadku, gdy wymagane są częste kontakty z ludźmi, należy wtedy rozpatrzyć, czy nie ma możliwości wprowadzenia alternatywnych, względem komunikacji werbalnej, form kontaktowania się (np. na piśmie, w przypadku umiejętności posługiwania się językiem polskim właśnie w tej formie). W zawodzie mogą pracować osoby głuche wyraźnie mówiące, z możliwością odczytywania mowy z ust, a można też rozważyć inne, poza werbalną, formy komunikacji.

   Zaleca się, aby osoby głuche lub głuchonieme pracowały na wybranych, samodzielnych stanowiskach lub w zespołach, gdzie nie ma konieczności kontaktowania się z osobami z zewnątrz. Może być konieczne ograniczenie zakresu posługiwania się językiem pisanym (osoby używające głównie np. języka migowego). Ważne jest zorganizowanie stanowiska pracy w ten sposób, aby możliwe było porozumiewanie bez użycia dźwięków oraz wprowadzenie wewnętrznego systemu komunikacji z osobami słyszącymi w zespole pracowniczym. Zatrudnienie takiej osoby wymaga właściwej organizacji pracy, ewentualnie współpracy tłumacza języka migowego. Dodatkowo niezbędne jest zapewnienie bezpieczeństwa pracy poprzez zainstalowanie np. sygnalizacji świetlnej, wizyjnej lub wibracyjnej informującej o ewentualnym niebezpieczeństwie w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny itp.) lub o stanie wykorzystywanych urządzeń. Napisy, tablice informacyjne i ostrzegawcze powinny być umieszczane w miejscach, w których mogą wystąpić sytuacje szczególnie niebezpieczne dla pracowników, czyli wewnętrznych drogach komunikacyjnych, przy schodach, przy drzwiach wyjściowych itp.

Komunikowanie się z zespołem ułatwiają również znaki bądź symbole ułatwiające szybkie porozumiewanie w trakcie pracy.

Zaleca się, aby osobie z tego rodzaju niepełnosprawnością był przydzielony opiekun na wypadek ewakuacji (w przypadku osoby głuchoniemej – ze znajomością podstaw języka migowego).

5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Pracownicy podejmujący pracę powinni być w przyjazny sposób zapoznawani ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinni także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.

W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych, najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można wypracować także obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną i zdrowotną pracownika i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika z niepełnosprawnością – pozyskiwać wiedzę o jego sytuacji, przede wszystkim od niego samego, lub – za jego wiedzą i aprobatą – z innych źródeł.

   W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, nie dotycząc kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi okres/okresy czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy.

   Ponadto, zatrudniona osoba powinna mieć możliwość elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z chorobą czy niepełnosprawnością osoby) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.

5.5. Osoby z epilepsją

   Osoby chore na padaczkę, które uzyskały akceptację lekarza specjalisty, powinny pracować na wybranych stanowiskach pracy. Wskazane jest ograniczenie zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc.

Zadania, które wykonują, nie mogą być potencjalnym źródłem wywołującym napad padaczkowy. Należy również zadbać o to, by środowisko, w którym pracują, nie stanowiło dodatkowego niebezpieczeństwa urazu. Zalecana jest praca pozłotnika nad małymi formami.

   Zatrudniona osoba, mimo sygnalizowania napadów, może wykorzystywać fotel z odpowiednimi pasami zabezpieczającymi kończyny górne i dolne, zgodnie z zasadami.

   Osoby z epilepsją nie mogą pracować na wysokości, przy pracach wykończeniowych lub konserwatorskich rzeźby kamiennej, elementów architektonicznych oraz malarstwa naściennego.

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.