Niezgodności z wymogami ochrony radiologicznej występujące w rentgenodiagnostyce oraz propozycje ich usunięcia

Autor: mgr inż. MONIKA SERGOT
Politechnika Poznańska, Wydział Inżynierii Zarządzania
Kontakt: monika.sergot@miserwis-rtg.pl DOI: 10.5604/01.3001.0009.9598
Źródło: Bezpieczeństwo Pracy – Nauka I Praktyka, 2017, 5, s. 11-15

W serwisie zaprezentowano podstawową problematykę z zakresu ochrony radiologicznej. Została również przeanalizowana aktualna sytuacja dotycząca niezgodności występujących podczas organizacji bezpieczeństwa pracy przy promieniowaniu rentgenowskim. Celem artykułu było opracowanie rozwiązania występujących niezgodności. Aby osiągnąć przedstawiony cel zaproponowano zmiany, które mogą mieć istotny wpływ na poprawę poziomu bezpieczeństwa pracowników na wybranym stanowisku oraz pacjentów. Dokonano analizy literatury z zakresu negatywnego oddziaływania promieniowania rentgenowskiego na organizm człowieka. Podzielono także istniejące środki ochrony ze względu na osłonę dla pacjenta i pracownika oraz ogół ludności. Wykonano badania w 33 jednostkach ochrony zdrowia w celu weryfikacji stosowanej ochrony radiologicznej i niezgodności z nią związanych.

Słowa kluczowe: ochrona radiologiczna, promieniowanie jonizujące, rentgenodiagnostyka, bezpieczeństwo rtg

Wstęp

Promieniowanie dociera do człowieka z wody i powietrza, a nawet w wyniku rozpadu radionuklidów zawartych w żywności. Dodatkowe obciążanie organizmu wytwarzanym przez ludzi promieniowaniem jest jednak zjawiskiem względnie nowym. Najczęściej występującym na świecie rodzajem promieniowania jest promieniowanie rentgenowskie, stosowane w medycynie [1j. Powoduje ono uszkodzenia tkanek, podobne do skutków ekspozycji ciała człowieka na niektóre związki chemiczne, ale inaczej niż w innych przypadku nie ma tutaj „dolnej granicy", poniżej której dawka byłaby nieszkodliwa. Nawet jedna komórka zmieniona przez promieniowanie może powodować potencjalnie poważne skutki zdrowotne, co często może oznaczać zachorowanie na raka.

Może to również oznaczać, że osobie, która była eksponowana na promienie rentgenowskie, pomimo tego, że sama pozostanie zdrowa, dzieci urodzą się chore lub z wadami wrodzonymi, bądź odziedziczą zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory. Szczególnie wrażliwy na naświetlanie jest embrion, dlatego unika się wykonywania zdjęć rentgenowskich kobietom w ciąży, jeśli mogą zostać odłożone na później (po urodzeniu dziecka). Jeśli jednak dochodzi do zagrożenia życia kobiety ciężarnej, wykonuje się zdjęcie rentgenowskie przy wykorzystaniu osłon oraz takim doborze parametrów, aby ograniczyć otrzymaną dawkę.
W celu ograniczenia ryzyka występowania skutków napromieniowania osób postronnych, kobiet w ciąży, pacjentów i personelu placówek medycznych, należy stosować środki tzw. ochrony radiologicznej. Są one regulowane przepisami prawnymi, w których na kierowników jednostek ochrony zdrowia posiadających aparat rentgenowski nałożono obowiązek zorganizowania odpowiedniej ochrony przed promieniowaniem przezeń emitowanym.

W artykule przyporządkowano środki opisywanej ochrony do osób, które mają chronić (personel/pacjent). Następnie przeanalizowano niezgodności występujące przy ich stosowaniu. W tym celu przebadano 33 jednostki ochrony zdrowia. Ponieważ stwierdzono występowanie nieprawidłowości, zaproponowano ich rozwiązanie, korzystając z wiedzy i doświadczenia autorki artykułu w pracy inspektora ochrony radiologicznej.