ADYPINIAN BIS(2-ETYLOHEKSYLU)
IDENTYFIKACJA WARTOŚCI NDS METODY OZNACZANIA WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE PIERWSZA POMOC INFORMACJE DODATKOWE
IDENTYFIKACJA
NazwaAdypinian bis(2-etyloheksylu)
Numer CAS103-23-1
SynonimyBis(ethylhexyl) adipate; Bis(2-ethylhexyl)hexanedioate; Adipic acid, bis(2-ethylhexyl) ester; Dioctyl adipate; Di-2-ethylhexyl adipate; Hexanedioic acid, dioctyl ester; Hexanedioic acid, bis(ethylhexyl) ester; DOA plasticizer; Flexol A26; Morflex 310; Truflex DOA; Uniflex DOA; Vestinol OA; Sicol 250; Rucoflex Plasticizer DOA; 2EH Plasticizer; Px-238; Plastomoll DOA; Reomol DOA; DEHA; Di-(ethylhexyl)adipat; Adipate de dioctyle
WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH STĘŻEŃ
NDS: 400 mg/m3
NDSCh:-
NDSP: -
METODY OZNACZANIA SUBSTANCJI W POWIETRZU ŚRODOWISKA PRACY
PN-Z-04461:2015
PiMOŚP 2005, nr 4(46)
WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
Właściwości podstawoweInformacje ogólne:
Postać: bezbarwna ciecz
Zapach: łagodny
Ważne informacje dotyczące zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska:
pH: brak danych
Masa cząsteczkowa: 370,57
Temperatura wrzenia/zakres temperatur wrzenia: 214 °C
Temperatura topnienia: -67,8 °C
Temperatura zapłonu: 196 °C
Temperatura samozapłonu (ciała stałego, gazu): 350 °C
Właściwości wybuchowe, % obj. w powietrzu:
- dolna granica wybuchowości brak danych
- górna granica wybuchowości brak danych
Prężność par w temp. 100 °C: 0,021 hPa
Gęstość względna w temp. 25 °C: 0,922 g/cm3
Rozpuszczalność w wodzie w temp. 22 °C: 0,0032 mg/l
Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: rozpuszcza się w metanolu, eterze dietylowym, n-oktanolu, acetonie, ograniczenie w glicerynie, glikolach, aminach
Współczynnik podziału n-oktanol/woda log Kow: 6,114 - 8,39
Lepkość w temp. 20 °C: 13,7 cP • s
Gęstość par względem powietrza: 12,8 (powietrze = 1)
Szybkość parowania: brak danych
Inne informacje:
Współczynnik załamania światła nD: 1,446 - 1,448
Właściwości dodatkowe
INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Wartości medialnych dawek śmiertelnych (LD50) DEHA dla kilku gatunków zwierząt laboratoryjnych.
Dane literaturowe dotyczące toksyczności ostrej i przewlekłej wskazują, że narządem docelowego działania DEHA u zwierząt jest wątroba, a krytycznym objawem działania związku jest rozrost (proliferacja) peroksysomów w hepatocytach.
- działanie uczulające
Działanie uczulające substancji oceniano w teście Draize’a. Świnkom morskim podano 10 iniekcji śródskórnych i po 2 tygodniach wywoływano reakcję uczuleniową. Nie stwierdzono działania uczulającego związku.
- toksyczność dawki powtórzonej
Długookresowe narażenie zwierząt doświadczalnych na DEHA powodowało u szczurów i myszy zmiany w obrębie wątroby - proliferację peroksysomów w hepatocytach. Wyniki badań pochodzą głównie z eksperymentów, w których związek podawano zwierzętom z paszą.
- działanie mutagenne
DEHA nie wykazywał działania genotoksycznego w wielu układach eksperymentalnych.
Nie wykazano aktywności mutagennej DEHA w testach mutacji powrotnych przeprowadzonych na szczepach S. typhimurium TA1535, TA1537, TA1538, TA98, TA100 zarówno bez, jak i z aktywacją metaboliczną oraz u Saccharomyces cerevisiae (Simmon i wsp. 1977, cyt., za IARC, 2000). Nie wykazano również działania mutagennego w testach pośredniego gospodarza (szczur) wobec S. typhimurium TA100, TA1535, TA1537, TA1538 oraz TA98.
Nie wykazano aktywności mutagennej w teście Mutatox na Photobacterium phosphoreum. DEHA nie indukował recesywnych mutacji letalnych związanych z płcią u Drosphila melanogaster. Negatywne wyniki uzyskano też w teście mutacji genowych na komórkach chłoniaka myszy L5178Y w genach kodujących kinazę tymidyny (Tk) bez aktywacji metabolicznej. DEHA nie powodował wymian chromatyd siostrzanych, ani aberracji chromosomowych, jak również dawał ujemne wyniki w teście mikrojądrowym na hepatocytach szczura w hodowli pierwotnej. Ujemne wyniki uzyskano również w teście mikrojądrowym na komórkach szpiku kostnego myszy.
Nie wykazano zdolności DEHA do tworzenia wiązań kowalencyjnych z DNA wątroby myszy.
DEHA powodował zwiększenie częstości występowania dominujących mutacji letalnych po jednorazowym, dootrzewnowym podaniu myszom ICR związku w dawce 9220 mg/kg m.c.
- działanie rakotwórcze
DEHA powodował występowanie pierwotnych raków wątroby u myszy, nie powodował jednak wzrostu częstości występowania zmian nowotworowych u szczurów. W 2000 r. eksperci IARC na podstawie istniejących danych toksykologicznych, biorąc pod uwagę przypuszczalny mechanizm działania DEHA zaliczyli związek do grupy 3 argumentując to brakiem wystarczających dowodów rakotwórczego działania związku u ludzi i zwierząt doświadczalnych. Nowotwory wykryte u zwierząt doświadczalnych (myszy) powstają, bowiem na drodze nie-genotoksycznego mechanizmu i są następstwem proliferacji peroksysomów w wątrobie i wzrostu zawartości aktywnych form tlenu w hepatocytach. Wg ekspertów IARC wyniki badań dotyczące molekularnych podstaw proliferacji peroksysomów wskazują, że ludzkie hepatocyty mogą być oporne na indukcję proliferacji peroksysomów odpowiadającą za powstawanie procesu nowotworowego u gryzoni.
- szkodliwe działanie na rozrodczość
W badaniach na szczurach DEHA wykazywał działanie embriotoksyczne, fetotoksyczne i teratogenne. Nie obserwowano działania gonadotoksycznego oraz wpływu DEHA na rozrodczość zwierząt.

Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka:
słabo drażniące

Drogi wchłaniania: drogi oddechowe, skóra, przewód pokarmowy.

Objawy zatrucia ostrego:
W wysokich stężeniach wywołuje łzawienie oczu, zaczerwienienie spojówek, kaszel; może wystąpić duszność, skurcz oskrzeli.

Skażenie skóry wywołuje miejscowe zaczerwienienie.

Skażenie oczu wywołuje ból, łzawienie.

Drogą pokarmową wywołuje mdłości, wymioty, ból brzucha, biegunkę.

Objawy zatrucia przewlekłego: działanie drażniące na oczy, objawiające się zaczerwieniem i łzawieniem oczu.
PIERWSZA POMOC
Niezbędne leki: tlen, bromek ipratropium (Atrovent) do podawania inhalacyjnego.
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.

ZATRUCIE INHALACYJNE

Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska:
Wynieść zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w pozycji półleżącej lub siedzącej. Chronić przed utratą ciepła. Podać tlen do oddychania, najlepiej przez maskę. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka). Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska:
Kontynuować podawanie tlenu. W razie duszności z oskrzelowymi objawami spastycznymi należy podać do inhalacji Atrovent - 1-2 rozpylenia.
Kontrolować akcję serca (EKG). Transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.

SKAŻENIE SKÓRY

Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska:
Zdjąć odzież - myć skórę dużą ilością wody, najlepiej bieżącej o temperaturze pokojowej.
Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka). Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska:
Zapewnić konsultację dermatologiczną. Dalsze postępowanie zgodne z zaleceniami lekarza dermatologa.

SKAŻENIE OCZU

Pierwsza pomoc przedlekarska:
Płukać oczy dużą ilością chłodnej wody, najlepiej bieżącej, około 15 minut (unikać silnego strumienia wody ze względu na ryzyko mechanicznego uszkodzenia rogówki).
Wezwać lekarza.
Uwaga: osoby narażone na skażenie oczu powinny być pouczone o konieczności i sposobie ich natychmiastowego płukania.
Pomoc lekarska:
Zapewnić konsultację okulistyczną. Dalsze postępowanie zgodne z zaleceniami lekarza okulisty.

ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ

Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska:
W razie omyłkowego połknięcia poszkodowany powinien natychmiast wywołać u siebie wymioty. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska:
Postępowanie objawowe.
Kontrolować akcję serca (EKG). Transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.
INFORMACJE DODATKOWE