| Nazwa | Ksylen | | Numer CAS | 1330-20-7 | | Synonimy | dwumetylobenzen, dimetylobenzen, metylotoluen, ksylol |
|
|
| KLASYFIKACJA i OZNAKOWANIE |
| |
Wg Rozporządzenia WE nr 1272/2008 (CLP) |
| Klasyfikacja CLP | Flam. Liq. 3 (Substancja ciekła łatwopalna, kat. 3), H226;
Acute Tox. 4(*), inhal. (Toksyczność ostra, kat.4 – droga oddechowa), H332;
Acute Tox. 4(*), dermal (Toksyczność ostra, kat.4 – skóra), H312;
Skin Irrit. 2 (Działanie żrące/drażniące na skórę, kat. 2), H315; | | Oznakowanie CLP | | Piktogramy GHS |   | | Hasło ostrzegawcze | Uwaga | | Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (H) | H226: Łatwopalna ciecz i pary.
H332: Działa szkodliwie w następstwie wdychania.
H312: Działa szkodliwie w kontakcie ze skórą.
H315: Działa drażniąco na skórę.
| | Zwrot wskazujący środki ostrożności (P) | P302 + P352: W przypadku kontaktu ze skórą: umyć dużą ilością wody lub...
| | Dodatkowe kody zwrotów | |
| | Dodatkowe informacje | |
|
|
| WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH STĘŻEŃ |
| NDS: | 100 mg/m3 | | NDSCh: | 200 mg/m3 | | NDSP: | - |
|
|
|
| METODY OZNACZANIA SUBSTANCJI W POWIETRZU ŚRODOWISKA PRACY |
PN-Z-04023-02:1989 (w)
PN-Z-04116-01:1978 (w) |
|
|
| WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE |
| Właściwości podstawowe | Masa cząsteczkowa: 106,16
Stan skupienia w temp. 20°C: ciecz
Barwa: bezbarwna
Zapach: przyjemny, charakterystyczny
Temperatura topnienia:
o-ksylen: -25,18°C
m-ksylen: -47,55°C
p-ksylen: 13,26°C
mieszanina: -25°C
Temperatura wrzenia:
o-ksylen: 144,5°C
m-ksylen: 139,1°C
p-ksylen: 138,3°C
mieszanina: 136-146°C
Temperatura zapłonu:
o-ksylen: 30°C
m-ksylen: 29°C
p-ksylen: 25°C
Uwaga: produkt handlowy techniczny może charakteryzować się temperaturą zapłonu poniżej 23°C.
Temperatura samozapłonu:
o-ksylen: 465°C
m-ksylen: 525°C
p-ksylen: 525°C
Granice wybuchowości w powietrzu:
o-ksylen:
- dolna: 1,0% obj.
- górna: 7,6% obj.
m-ksylen:
- dolna: 1,1% obj.
- górna: 7,0% obj.
p-ksylen:
- dolna: 1,1% obj.
- górna: 7,0% obj.
mieszanina:
- dolna: 1,0% obj.
- górna: 7,6% obj.
Stężenie stechiometryczne: 1,96% obj.
Gęstość w temp. 20°C:
o-ksylen: 0,88 g/cm3
m-ksylen: 0,86 g/cm3
p-ksylen: 0,86 g/cm3
mieszanina: 0,874 g/cm3
Gęstość par względem powietrza: 3,66
Prężność par:
o-ksylen: 6,7 hPa w temp. 20°C, 12 hPa w temp. 30°C
m-ksylen: 8 hPa w temp. 20°C, 14,7 hPa w temp. 30°C
p-ksylen: 8,8 hPa w temp. 20°C, 16 hPa w temp. 30°C
mieszanina: 9 hPa w temp. 20°C
Stężenie pary nasyconej:
o-ksylen: 29 g/m3 w temp. 20°C, 51 g/m3 w temp. 30°C
m-ksylen: 35 g/m3 w temp. 20°C, 62 g/m3 w temp. 30°C
p-ksylen: 38 g/m3 w temp. 20°C, 67 g/m3 w temp. 30°C
Rozpuszczalność w wodzie: rozpuszcza się bardzo słabo
Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: rozpuszcza się w alkoholu etylowym, eterze etylowym, dwusiarczku węgla | | Właściwości dodatkowe | Współczynnik załamania światła w temp. 20°C:
o-ksylen: 1,5045
m-ksylen: 1,4972
p-ksylen: 1,4958
mieszanina: 1,498
Lepkość w temp. 20°C:
o-ksylen: 0,81 mPa s
m-ksylen: 0,62 mPa s
p-ksylen: 0,65 mPa s
Temperatura krytyczna:
o-ksylen: 359,0°C
m-ksylen: 343,6°C
p-ksylen: 342,7°C
Ciśnienie krytyczne:
o-ksylen: 3,65 MPa
m-ksylen: 3,55 MPa
p-ksylen: 3,44 MPa
Ciepło właściwe:
o-ksylen: 1,73 J/(g K) w temp. 21,9°C
m-ksylen: 1,78 J/(g K) w temp. 45°C
p-ksylen: 1,68 J/(g K) w temp. 17,5°C
Ciepło parowania:
o-ksylen: 346,19 J/g w temp. wrzenia, 409,3 J/g w temp. 25°C
m-ksylen: 343 J/g w temp. wrzenia, 401,9 J/g w temp. 25°C
p-ksylen: 339,8 J/g w temp. wrzenia, 399,3 J/g w temp. 25°C
Ciepło spalania:
o-ksylen: -43,06 kJ/g
m-ksylen: -42,92 kJ/g
p-ksylen: -42,95 kJ/g |
|
|
| INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE |
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu - 0,9-9 mg/m3
LD50 (szczur, doustnie) - 4300 mg/kg
LC50 (szczur, inhalacja) - 22100 mg/m3 (4 h)
LD50 (królik, szczur, skóra) - brak danych
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja szkodliwa, drażniąca, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.
Drogi wchłaniania: przez drogi oddechowe, skórę, z przewodu pokarmowego.
Objawy zatrucia ostrego: pary działają drażniąco na błony śluzowe układu oddechowego. Powodują bóle i zawroty głowy, pobudzenie, nudności, wymioty. W dużych stężeniach działają narkotycznie, powodują zaburzenia rytmu serca z ryzykiem migotania komór, utraty przytomności i śmierci. Ciekłe ksyleny mają miejscowe działanie drażniące, wywołują podrażnienie spojówek i ich zaczerwienienie; mogą spowodować uszkodzenie rogówki.
Drogą pokarmową ksyleny powodują bóle brzucha, wymioty z ryzykiem zachłyśnięcia i zachłystowego zapalenia płuc. Następstwem mogą być zaburzenia funkcji wątroby i nerek. Dawka toksyczna wynosi 0,5-1 g na 1 kg masy ciała (30-70 g).
Objawy zatrucia przewlekłego: występują czynnościowe zaburzenia ze strony układu nerwowego, przewlekłe zapalenia spojówek, niekiedy zaburzenia węchu, stany zapalne górnych dróg oddechowych z bólami gardła, przewlekłe zapalenia skóry. |
|
|
Niezbędne leki: tlen, parafina płynna.
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.
ZATRUCIE INHALACYJNE
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska:
Wyprowadzić zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w dowolnej pozycji, chronić przed utratą ciepła. Podawać tlen do oddychania. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska:
Postępowanie objawowe, kontrola ciśnienia tętniczego krwi, akcji serca. W razie wskazań transport do szpitala.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska:
Wynieść poszkodowanego z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Usunąć z jamy ustnej ruchome protezy i inne ciała obce. Odessać strzykawką przez cewnik wydzielinę z nosa i jamy ustnej. Jeżeli oddycha, podać tlen, najlepiej przez maskę twarzową. Jeżeli nie oddycha, zastosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta lub aparatem typu AMBU. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka). Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska:
Kontynuować podawanie tlenu, kontrolować akcję serca, ciśnienie krwi. Nie podawać adrenaliny ani innych amin katecholowych (ryzyko migotania komór). W razie zaburzeń oddychania stosować oddech wspomagany z użyciem aparatu typu AMBU; jeżeli zatruty nie oddycha - zaintubować i stosować tlen za pomocą aparatu typu AMBU. W każdym przypadku transport do szpitala karetką reanimacyjną PR.
SKAŻENIE SKÓRY
Pierwsza pomoc przedlekarska:
Zdjąć odzież. Zmyć skórę dużą ilością letniej wody (z mydłem, jeżeli nie ma zmian).
Pomoc lekarska:
W razie podrażnienia skóry wskazana jest konsultacja dermatologa.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska:
Przemywać oczy dużą ilością chłodnej wody około 15 minut. Unikać silnego strumienia wody wobec ryzyka uszkodzenia rogówki.
Pomoc lekarska:
Zapewnić konsultację okulistyczną.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska:
Natychmiast po połknięciu (w czasie do 5 minut!) poszkodowany powinien sam wywołać u siebie wymioty. Później nie wywoływać wymiotów. W każdym przypadku połknięcia ksylenu podać 150 ml płynnej parafiny. Nie podawać niczego innego do picia.
Pomoc lekarska:
Postępowanie w zależności od ilości wypitego ksylenu. Wskazana hospitalizacja ze względu na możliwość zaburzeń trawiennych.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska:
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
Pomoc lekarska:
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym. Transport karetką reanimacyjną PR do ośrodka zatruć, pod nadzorem lekarza. |
|
|
|
|
