Klasyfikacja substancji do odpowiednich klas (kategorii) substancji niebezpiecznych

Klasyfikacja substancji do odpowiednich klas (kategorii) substancji niebezpiecznych

Dla prawidłowego, zgodnego z aktualnym stanem przepisów, wykonania procedury zaliczania (łącznie z procedurą sumowania) niezbędne jest uwzględnienie aktualnie obowiązujących klasyfikacji substancji i preparatów.

 

Należy tutaj podkreślić, że w ostatnich latach nastąpiły istotne zmiany w tym obszarze regulacji prawnych:

 

  • w roku 2006 zostało przyjęte rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (DzUrz UE L 396 z 30.12.2006, str. 1—794 (PL)) – Rozporządzenie REACH, oraz
  • w roku 2008 rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (DzUrz UE L 353 z 31.12.2008) – Rozporządzenie CLP.

Przypomnijmy, że rozporządzenia UE obowiązują w państwach członkowskich, więc również w Polsce, wprost, tzn. nie wymagają wprowadzenia tych aktów prawych do prawodawstwa krajowego, a jedynie dostosowania przepisów krajowych, jeżeli pozostają one w sprzeczności z rozporządzeniami UE. Oba rozporządzenia, zarówno REACH, jak i GHS wprowadziły nowe zasady dotyczące substancji niebezpiecznych, m.in. klasyfikacji, oznakowania, oraz unieważniły szereg przepisów UE w tej dziedzinie. Należy zwrócić uwagę, że w związku z tymi aktami prawnymi UE uległy również zmianie (dostosowaniu do tych przepisów) polskie regulacje prawne. Obecnie obowiązuje:

 

Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach Dz. U. nr 63 poz. 322 z późn. zm. (Dz. U. 2015 poz. 675 i Dz. U 2015 poz. 881)

 

Jednakże do czasu opublikowania rozporządzenia ministra gospodarki w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, w którym zaimplementowany zostanie Załącznik 1 Dyrektywy Seveso III oparty na klasyfikacji substancji i mieszanin niebezpiecznych zgodnych z Rozporządzeniem CLP, należy, podczas wykonywania procedury zaliczenia, posługiwać się zharmonizowaną klasyfikacją zgodną z dyrektywą 67/548/EWG i 1999/45/WE.

 

Aby prawidłowo dokonać klasyfikacji substancji niebezpiecznej należy skorzystać z tabeli 3.2 załącznika VI do Rozporządzenia CLP (DzUrz UE L 353 z 31.12.2008). Jeżeli natomiast rozpatrywana substancja niebezpieczna nie znajduje się w tabeli tego rozporządzenia, właściwym będzie sprawdzenie, czy dana substancja nie została dodana do wykazu substancji niebezpiecznych wskutek zmian dostosowujących do postępu naukowo-technicznego Rozporządzenie CLP (tzw. ATP).

 

Wpływ zmian klasyfikacji substancji niebezpiecznych na ocenę wielkości zagrożenia poważnymi awariami

Należy koniecznie zwracać uwagę na zmiany przepisów odnoszących się do klasyfikacji substancji niebezpiecznych. Przepisy te nie odnoszą się bezpośrednio do problematyki poważnych awarii, jednakże mają one istotne znaczenie dla tych zagadnień, i to w kilku aspektach. Przede wszystkim sprawa dotyczy procedury zaliczania zakładów do kategorii zakładów stwarzających zwiększone (ZZR) lub duże (ZDR) ryzyko wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, której podstawę stanowią kryteria kwalifikacyjne zawarte w rozporządzeniu MG z 2013 r. w sprawie kryteriów kwalifikacyjnych (Dz.U. z 2013 poz. 1479).

 

Prowadzone w UE stałe i szerokie badania skutkują lepszym rozpoznaniem właściwości licznych substancji chemicznych, coraz bardziej precyzyjną identyfikacją ich niebezpiecznych właściwości oraz oddziaływań na zdrowie człowieka i na środowisko, co stanowi podstawę zmian klasyfikacji substancji, wprowadzanych w UE oraz w Polsce. Szczególnie istotne zmiany klasyfikacji substancji i preparatów oraz rozwinięcie metod badania właściwości fizykochemicznych, toksyczności i ekotoksyczności substancji i mieszanin nastąpiły w okresie ostatnich kilku lat.

 

Zmiany wprowadzane wcześniejszymi rozporządzeniami Ministra Zdrowia w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych, a obecnie rozporządzeniem CLP zawierają tak istotne zmiany, że niektóre ZZR, wyłącznie w wyniku uwzględnienia zmian klasyfikacji substancji, powinny zostać zaliczone do ZDR, a pewna liczba zakładów dotychczas niepodlegających pod przepisy o przeciwdziałaniu poważnym awariom przemysłowym powinny zostać zaliczona do kategorii ZZR.

 

Przykład: dość powszechnie używany bezwodnik kwasu chromowego (CrO3) posiada obecnie klasyfikację T+ (bardzo toksyczny), zamiast wcześniejszej (do 2005 r.) kategorii T (toksyczny), co oznacza, że wartości progowe Qx są 10. krotnie niższe (!) i wynoszą obecnie 5/20 t dla ZZR/ZDR odpowiednio, zamiast 50/200 t. Tego rodzaju istotne zmiany klasyfikacji substancji i odpowiednie zmiany wartości progowych mogą w znaczący sposób rzutować na wyniki procedury zaliczania zakładów do kategorii ZZR oraz ZDR.

 

Należy dodać, że zmiany klasyfikacji substancji niebezpiecznych, oprócz spowodowania zmian w odniesieniu do zaliczania zakładów do kategorii ZZR oraz ZDR, mogą w istotny sposób wpłynąć na ocenę wielkości skutków poważnych awarii, które w dużym stopniu zależą od rodzaju i natężenia niebezpiecznych właściwości substancji. Zmiany klasyfikacji substancji niebezpiecznych należy więc uwzględnić także w kontekście weryfikacji raportów o bezpieczeństwie oraz planów operacyjno-ratowniczych.