Tokarki

 

Tokarki stosowane są do obróbki skrawaniem przedmiotów najczęściej o powierzchni brył obrotowych (wałki, stożki, kule, gwinty wewnętrzne i zewnętrzne). Narzędziem obróbczym w tokarkach są najczęściej noże tokarskie. Obróbka na tokarce nazywana jest toczeniem. Toczenie to najbardziej rozpowszechniony sposób obróbki skrawaniem polegający na oddzielaniu nożem tokarskim warstwy materiału z przedmiotu w celu nadania mu odpowiedniego kształtu, wymiaru i gładkości. Toczenie wykonuje się poprzez wprawienie obrabianego przedmiotu, zamocowanego w uchwycie tokarki, w ruch obrotowy, a następnie odbywa się skrawanie jego powierzchni narzędziem obróbczym. W zależności od kierunku ruchu posuwistego noża względem osi obrotu przedmiotu, rozróżniamy toczenie:

  • wzdłużne (kierunek posuwu noża równoległy do osi obrotu przedmiotu),
  • poprzeczne (kierunek posuwu noża prostopadły do osi obrotu przedmiotu),
  • kopiowe tj. według wzornika sterującego ruchem posuwowym noża po dowolnej w zasadzie linii,
  • kształtowe  tj. toczenie krótkich brył obrotowych niecylindrycznych za pomocą noża, którego ostrze ma kształt obrabianego przedmiotu.

Na tokarce oprócz toczenia można wykonywać inne operacje, a mianowicie:

  • wytaczanie,
  • wiercenie,
  • rozwiercanie,
  • przecinanie i radełkowanie,
  • frezowanie i szlifowanie z użyciem dodatkowych przyrządów.


Widok ogólny tokarki uniwersalnej

Można wyróżnić następujące tokarki:

  • kłowe, które dzieli się na: stołowe przeznaczone do wykonywania drobnych elementów precyzyjnych, produkcyjne przeznaczone do mało i średnio - seryjnej produkcji dowolnych przedmiotów obrotowych, uniwersalne (Fot. zamieszczone wyżej) które umożliwiają obróbkę w kłach, w uchwycie lub z podparciem kłem.
  • uchwytowe są przeznaczone do obróbki przedmiotów sztywnych (tarcze, pierścienie, krążki, krótkie tuleje) mocowanych w uchwycie wrzeciona.
  • rewolwerowe są obrabiarkami do zgrubnej i dokładnej obróbki przedmiotów o złożonych kształtach w produkcji średnio i wielkoseryjnej. Charakterystyczną cechą tokarek rewolwerowych jest zamocowanie wszystkich narzędzi potrzebnych do obróbki części głowicy rewolwerowej oraz w suporcie poprzecznym, co zapewnia dużą koncentrację zabiegów. Obrót głowicy rewolwerowej dla zmiany kolejnego narzędzia odbywa się automatycznie w tylnym położeniu głowicy.
  • tarczowe są przeznaczone do obróbki przedmiotów o dużej średnicy (do 2400 mm), małej długości, tzn. kół pasowych, tarcz, wirników itp. Ze względu na duże momenty bezwładnościowe i trudne zrównoważenie obrabianych przedmiotów są stosowane małe prędkości obrotowe wrzeciona (do 20 obr/min.).
  • karuzelowe charakteryzują się wrzecionem o pionowej osi obrotu, na którym jest osadzony na stałe obrotowy stół przeznaczony do mocowania obrabianych przedmiotów. Poziome usytuowanie stołu umożliwia obróbkę ciężkich przedmiotów.
  • wielonożowe są wyposażone w dwa lub więcej suportów narzędziowych niezależnie napędzanych. W każdym suporcie można zamocować kilka noży. Układ taki zapewnia dużą wydajność obróbki.
  • automaty i półautomaty tokarskie są obrabiarkami o dużej wydajności przeznaczonymi do seryjnej i masowej produkcji części obrotowych wykonanych z prętów (np. części drobne, elementy złączne) lub półfabrykatów (odlewy, odkuwki, części po wstępnej obróbce). Mają one stały cykl pracy w czasie, którego następuje całkowita obróbka jednego przedmiotu. Cykl pracy w automatach następuje samoczynnie aż do wyczerpania się zapasu materiału, natomiast w półautomatach cykl ten włączany jest przez użytkownika obrabiarki po zdjęciu przedmiotu obrobionego i zamocowaniu następnego.
  • specjalnego przeznaczenia są to tokarki przeznaczone do obróbki pewnych takich samych przedmiotów. Zalicza się do nich np. tokarki do zestawów kołowych, tokarki do walców.
  • Zastosowanie sterowania numerycznego w konwencjonalnych tokarek przekształciły je w obrabiarki CNC. Obróbka CNC pozwala na szybkie, precyzyjne i wysoce powtarzalne wykonanie często bardzo złożonych kształtów. Typowy proces skomputeryzowanego wytwarzania przedmiotu składa się z faz CAD (projekt), CAM (przetworzenie projektu na plan sterowania maszyn) i CNC (właściwe wykonanie).