RAMOWE WYTYCZNE - Projektowanie obiektów, pomieszczeń oraz przystosowanie stanowisk pracy dla OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
 
Bezpieczeństwo użytkowania maszyn i innych urządzeń technicznych

 

Rozdział 7. Bezpieczeństwo użytkowania  maszyn i innych urządzeń technicznych

Autor:  Dariusz Kalwasiński

 

Spis treści
  7.1. Informacje ogólne
  7.2. Ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa użytkowania maszyn i innych urządzeń technicznych
         7.2.1. Pomieszczenia pracy
         7.2.2. Instalacje i urządzenia elektryczne
         7.2.3. Przejścia i dojścia do stanowiska pracy
         7.2.4. Organizacja stanowiska pracy
         7.2.5. Instrukcja BHP
         7.2.6. Elementy sterownicze mające wpływ na bezpieczeństwo
         7.2.7. Sygnały świetlne i dźwiękowe wpływające na bezpieczeństwo
         7.2.8. Osłony i urządzenia ochronne
         7.2.9. Oznakowanie maszyn i innych urządzeń technicznych
         7.2.10. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze
  7.3. Wytyczne i zalecenia dotyczące bezpieczeństwa użytkowania maszyn technologicznych i innych urządzeń technicznych dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności
         7.3.1. Niepełnosprawność układu ruchu
         7.3.2. Niepełnosprawność wzroku
         7.3.3. Niepełnosprawność słuchu
         7.3.4. Niepełnosprawność psychiczna
         7.3.5. Niepełnosprawność intelektualna
         7.3.6. Inne rodzaje niepełnosprawności
  7.4. Bibliografia

 

7.1. Informacje ogólne

 

Zagrożenia mechaniczne występujące w procesie użytkowania maszyn stanowią specyficzną grupę zagrożeń ze względu na sposób oddziaływania na pracownika, różnorodność i natychmiastowość następstw oraz rozmiar i konsekwencje tych następstw. Zagrożenia te mogą być powodowane przez elementy wyposażenia stanowiska pracy, z którymi pracownik bezpośrednio lub pośrednio styka się w procesie pracy, a ich skutkiem może być uraz (przecięcie, przekłucie, stłuczenie, odcięcie, uderzenie, zmiażdżenie, złamanie i in.) lub nawet śmierć pracownika. Do potencjalnych źródeł zagrożeń mechanicznych na stanowisku pracy należy zaliczyć urządzenia techniczne umożliwiające prowadzenie procesu pracy, np.: maszyny, narzędzia, instalacje technologiczne, oprzyrządowanie i ich wyposażenie dodatkowe, urządzenia pomocnicze przeznaczone do składowania materiałów, wyrobów, przyrządów, narzędzi i odpadów, a także inne wyposażenie stanowisk pracy (szafy, stoły, warsztaty, regały, krzesła itp.). Ponadto źródłami zagrożeń mogą być materiały stosowane w procesie pracy (surowce, półfabrykaty, wyroby gotowe itp.). Do źródeł wystąpienia tych zagrożeń [3] należą w szczególności:

 

  • ruchome elementy użytkowanych maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych (ruchome elementy napędu, głowice, uchwyty oraz miejsca zbiegania się obracających się elementów – koła zębate, koła cierne, koła pasowe, koła łańcuchowe – narzędzia poruszające się ruchem posuwisto-zwrotnym lub obrotowym itp.)
  • przemieszczające się elementy maszyn i innych urządzeń technicznych (stoły, suporty, głowice narzędziowe, uchwyty itp.)
  • ostre, wystające i chropowate elementy materiałów, maszyn i innych urządzeń technicznych oraz wyposażenia miejsca pracy (elementy konstrukcyjne maszyn, narzędzia, chropowate przedmioty, ostre obrabiane przedmioty, ostre elementy urządzeń pomocniczych itp.)
  • spadające elementy (obrabiane przedmioty, głowice, narzędzia, uchwyty, imadła itp.)
  • śliskie i nierówne powierzchnie w miejscu pracy powstałe wskutek rozprysku lub rozlania się płynów technologicznych (oleje, płyny chłodzące) czy ubytków w posadzkach będących wynikiem wadliwego wykonawstwa lub zużycia technicznego itp.
  • powierzchnie gorące (odpryski wiórów powstałe podczas skrawania czy też powierzchnie maszyn, innych urządzeń technicznych, obrabianych przedmiotów lub instalacji technologicznych itp.)
  • wyrzuty obrabianych elementów, narzędzi lub przedmiotów podczas procesu skrawania (wióry lub odpryski z obrabianych przedmiotów, uszkodzone lub pęknięte narzędzia lub przedmioty itp.)
  • prowadzenie prac konserwatorskich, remontowych i naprawczych na wysokości lub w zagłębieniach
  • ograniczone przestrzenie przy maszynach i innych urządzeniach technicznych, zwłaszcza podczas dojścia do nich lub przejścia obok nich
  • wytrysk płynów pod ciśnieniem (układy hydrauliczne).

 

Zgodnie z art. 217 Kodeksu pracy [4] niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w ma-szyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy zawartych w rozporządzeniach ministra gospodarki w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn [7] oraz w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn [8]. Wymaganie to przywołane zostało również w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, gdzie maszyny i inne urządzenia techniczne, zwane dalej „maszynami”, powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, określone w tych przepisach, przez cały okres ich użytkowania [5: § 51.1]. Maszyny i inne urządzenia techniczne zakupione lub oddane do eksploatacji przed dniem 1 maja 2004 r. powinny były ulec modernizacji (do dnia 1 stycznia 2006 r.) i spełniać wymagania zawarte w rozporządzeniu Ministra Gospodarki w sprawie minimalnych wymagań [7]. Natomiast maszyny i urządzenia techniczne zakupione lub oddane do eksploatacji po 1 maja 2004 r. muszą spełniać wymagania zawarte w rozporządzeniu ministra gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn [8].
Wymagania z zakresu bezpieczeństwa użytkowania maszyn i innych urządzeń technicznych są obligatoryjne do spełnienia przez pracodawcę, niezależnie od tego, czy maszyny te użytkowane są wyłącznie przez osoby pełnosprawne, czy też przez osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

 

Rozdział 7. Bezpieczeństwo użytkowania  maszyn i innych urządzeń technicznych (w pliku PDF)