Stanowiska pracy
BHP, A NANOTECHNOLOGIE


ARTYKUŁY

 

Strategia grupowania nanomateriałów
"Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy" 89/2016 str. 5

LIDIA ZAPÓR

Wprowadzanie na rynek produktów nanotechnologii wymaga określenia zagrożeń, jakie mogą one stwarzać dla zdrowia człowieka oraz środowiska. Podmioty rejestrujące mogą prowadzić, zgodnie z kryteriami rozporządzenia REACH (Registration, evaluation and authorisation of chemicals, załącznik XI), ocenę bezpieczeństwa chemicznego substancji chemicznych, stosując alternatywne metody oceny zagrożeń: podejście oparte na wadze dowodu, podejście przekrojowe lub grupowanie substancji.
W artykule przedstawiono wybrane projekty strategii grupowania nanomateriałów opracowane w celu ich kategoryzacji i oceny ryzyka: zdrowotnego, środowiskowego i zawodowego.



Zasady zarządzania ryzykiem zawodowym związanym z narażeniem na nanoobiekty, ich aglomeraty i agregaty (NOAA)
"Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy" 84/2015 str. 17

Elżbieta Jankowska

W artykule przedstawiono zasady zarządzania ryzykiem zawodowym i praktyczne rady dotyczące ich wdrożenia, zgodnie z zaleceniami przedstawionymi w specyfikacjach technicznych: ISO/TS 12901-1:2012 Nanotechnologies – Occupational risk management applied to engineered nanomaterials  - Part 1. Principles and approaches i ISO/TS 12901-2:2014 Nanotechnologies – Occupational risk management applied to engineered nanomaterials – Part 2. Use of the control banding approach. Stwierdzono, że ponieważ obecnie brak jest powszechnie akceptowanych metod do oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na NOAA, których podstawą są dane pomiarowe określane w rzeczywistych warunkach narażenia, oraz wartości referencyjnych (dopuszczalnych) w odniesieniu do poszczególnych NOAA występujących w środowisku pracy, to w procesie zarządzania ryzykiem zawodowym związanym z narażeniem na NOAA może być stosowana metoda bazująca na ustalaniu kategorii zagrożenia (HB) i szacowaniu poziomu narażenia (EB) przedstawiona w specyfikacji technicznej ISO/TS 12901-2.



Harmonizacja strategii pomiarowych do oceny narażenia na: nanoobiekty, ich aglomeraty i agregaty (NOAA)
"Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy" 82/2014 str. 7

Elżbieta Jankowska

W artykule przedstawiono zagadnienia, które powinny być uwzględnione podczas harmonizacji metod pomiarów wykonywanych w rzeczywistych warunkach na stanowiskach pracy w kontekście oceny narażenia i ryzyka zawodowego oraz doboru właściwych środków ochrony.
Stwierdzono, że istotnym zagadnieniem jest również harmonizacja w zakresie: analizowania, oceny i opracowywania sprawozdań dotyczących danych o narażeniu na: nanoobiekty, ich aglomeraty i agregaty (NOAA), podczas badań wykonywanych w rzeczywistych warunkach ich emisji na stanowiskach pracy oraz określenie trybu postępowania podczas kalibrowania aparatury pomiarowej stosowanej w badaniach emisji NOAA w czasie rzeczywistym.
Bardzo ważnym działaniem, z uwagi na opracowywanie baz danych, jest przechowywanie informacji dotyczących narażenia na NOAA i oceny ryzyka zawodowego związanego z występowaniem NOAA w środowisku pracy. Informacje te mogą stanowić podstawę do przyszłego rozwoju, kalibracji i walidacji modeli narażenia lub budowania scenariuszy narażenia.



Nanoobiekty w środowisku pracy
"Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy" 70/2011

Elżbieta Jankowska

W artykule przedstawiono niektóre zagadnienia związane z nanoobiektami (nazwa zwyczajowa: nanocząstki) i metodami badania ich parametrów. Podano definicje, przepisy prawnei normy oraz projekty badawcze ukierunkowane na uzyskanie wyników związanych z rzeczywistym narażeniem na nanoobiekty. Przedstawiono także przykładowe podejście do oceny potencjalnego narażenia na nanoobiekty występujące w środowisku pracy.



Prototyp miernika aerozoli nanoobiektów – badanie weryfikacyjne w środowisku pracy
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 5/2023 str. 24-28

dr inż. TOMASZ JANKOWSKI , mgr inż. ADRIAN OKOŁOWICZ

Stosowanie nanomateriałów może stanowić zagrożenie dla ludzkiego zdrowia. Z punktu widzenia zarządzania ryzykiem ważne jest posiadanie informacji ilościowych na temat stężenia aerozoli nanoobiektów w otaczającym środowisku. Z uwagi na wysoką cenę urządzeń klasy laboratoryjnej typu liczniki kondensacyjne lub liczniki elektrometryczne są one stosowane tylko do okresowych pomiarów stężenia liczbowego nanoobiektów. W związku z tym rośnie zapotrzebowanie na urządzenia, które umożliwiałoby monitorowanie stężenia aerozoli nanoobiektów, a jednocześnie byłyby na tyle tanie, żeby można je było instalować wszędzie tam, gdzie używa się nanomateriałów i gdzie aerozole nanobiektów mogą powstawać w sposób spontaniczny. W artykule przedstawiono metody i rozwiązania techniczne pozwalające na wykonanie bezpośredniego pomiaru parametrów charakterystycznych dla nanoobiektów znajdujących się w powietrzu w obrębie stanowisk pracy, w tym opracowany przez autorów w ramach V etapu programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” niskokosztowy miernik aerozoli nanoobiektów. Zaprezentowano wyniki badań weryfikujących poprawność działania prototypu tego miernika w środowisku pracy związanym z obszarem nanotechnologii.

 

 

 

 

DOI: 10.54215/BP.2023.05.11.Jankowski



Metody oceny ryzyka zawodowego przy stosowaniu nanomateriałów
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 8/2021 str. 24-27

dr Małgorzata Pośniak Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Stosowanie nanomateriałów w różnych dziedzinach krajowej gospodarki z jednej strony przyczynia się do wytwarzania produktów ułatwiających życie człowieka i do poprawy komfortu tego życia, z drugiej zaś, w przypadku nieprawidłowego zarządzania ryzykiem, może powodować zagrożenie dla zdrowia pracowników. Z tego względu konieczne jest identyfikowanie, ocenianie i ograniczanie zagrożenia związanego z narażeniem pracowników na te niebezpieczne materiały. Przedstawione w artykule szacunkowe metody oceny ryzyka zawodowego są obecnie jedynym rozwiązaniem umożliwiającym prawidłowe zarządzanie ryzykiem stwarzanym przez projektowane nanomateriały (ENMs) i podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczenia zagrożeń. Wdrożenie tych metod umożliwi polskim pracodawcom dostosowanie się do zaleceń wynikających z dyrektywy 98/24 EC w obszarze zarządzania ryzykiem zawodowym związanym z tymi specyficznymi substancjami chemicznymi.

Podstawowymi rozwiązaniami problemu oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez nanomateriały są metody control banding (metody CB), uwzględniające właściwości fizykochemiczne i specyfikę oddziaływania nanocząstek na żywe organizmy. Metody te są coraz powszechniej stosowane w państwach UE, w USA i Kanadzie, a także zalecane przez Międzynarodową Organizację Pracy, Światową Organizację Zdrowia oraz Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy.

 

DOI: 10.5604/01.3001.0015.2299



Zaburzenia funkcjonowania układu hormonalnego człowieka powodowane przez nanomateriały
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2021 str. 11-13

dr LIDIA ZAPÓR Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

Postępy, jakie dokonały się w ostatnich latach w dziedzinie nanotechnologii, doprowadziły do opracowania wielu rodzajów nanostruktur, których oddziaływanie na zdrowie człowieka i środowisko jest dopiero badane. Obszarem, który jest praktycznie mało rozpoznany w badaniach naukowych, jest działanie nanomateriałów na układ hormonalny człowieka. W artykule przestawiono wyniki niektórych badań wskazujące na potencjalne działanie nanomateriałów jako substancji mogących zakłócać homeostazę i mechanizmy regulacyjne układu hormonalnego.

 

DOI: 10.5604/01.3001.0014.6640



Oddziaływanie nanomateriałów na organizm człowieka
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2020 str. 18-22

dr LIDIA ZAPÓR

W artykule dokonano analizy najnowszych doniesień piśmiennictwa naukowego, dotyczących problematyki narażenia zawodowego człowieka na kontakt z nanomateriałami, a także skutków, jakie owo narażenie może nieść dla zdrowia i życia. Omówiono takie problemy, jak wpływ narażenia na nanomateriały w środowisku pracy i ewentualne następstwa dla niektórych układów w organizmie człowieka, jak np. układ oddechowy, układ sercowo-naczyniowy, czy układ rozrodczy. Przytoczono też wyniki badań epidemiologicznych.

 

DOI: 10.5604/01.3001.0014.4997



Wpływ nanorurek węglowych występujących w powietrzu środowiska pracy na układ oddechowy człowieka
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2019 str. 19-23

dr inż. Dorota Kondej Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

Nanorurki węglowe stanowią ważną grupę nanomateriałów. W artykule przedstawiono ich krótką charakterystykę oraz występowanie w powietrzu środowiska pracy. Omówiono budowę układu oddechowego człowieka, który jest główną drogą narażenia zawodowego na nanorurki węglowe oraz mechanizmy jego oczyszczania ze zdeponowanych cząstek. Zaprezentowano wyniki badań wpływu wybranych nanorurek węglowych na właściwości powierzchniowe monowarstwy utworzonej z fosfatydylocholiny, która jest głównym składnikiem surfaktantu płucnego.



Zagrożenia wynikające ze stosowania nanomateriałów w środkach smarnych i sposoby ich monitorowania
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2018 str. 18-21

dr Lidia Zapór Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

Obserwowany od lat rozwój nanotechnologii jest niezmiernie korzystny ze względów technologicznych, ale wiąże się z wciąż nie do końca poznanym ryzykiem zdrowotnym. Dziedziną w której nanotechnologie mogą przynieść szczególnie duże korzyści ekonomiczne jest tribologia. W artykule omówiono nanomateriały najczęściej stosowane w środkach smarnych, ich niepożądane skutki zdrowotne oraz przedstawiono propozycje referencyjnych wartości dopuszczalnych stężeń w powietrzu, przydatnych w monitoringu środowiska pracy.



Nanomateriały ceramiczne – potencjalne czynniki ryzyka zawodowego
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2016 str. 18-21

dr Lidia Zapór Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

Nanomateriały mają coraz większe zastosowanie w wielu gałęziach gospodarki, w tym również w przemyśle ceramicznym. W artykule podsumowano ostatnie doniesienia naukowe na temat toksyczności nanomateriałów, w tym surowców ceramicznych. Jako przykład sposobu zapobiegania ewentualnemu narażeniu podczas pracy z nanomateriałami, przedstawiono, opracowaną przez HSE strategię doboru środków ograniczających narażenie w zależności od stopnia zagrożenia, jaki stanowi stosowany nanomateriał.



Potencjalne narażenie na nanocząstki ditlenku krzemu podczas rozpylania preparatu do zabezpieczania lakieru samochodowego
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2013 str. 16-19

mgr inż. Joanna Łukaszewska Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy dr inż. Elżbieta Jankowska Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule przedstawione zostały wyniki badania potencjalnego narażenia na nanocząstki ditlenku krzemu podczas rozpylania komercyjnie dostępnego preparatu Profiline Nano Paint Protect (PNPP). Preparat ten jest przeznaczony do zabezpieczania lakieru samochodowego i może być stosowany zarówno w zakładach usługowych, jak również przez użytkowników prywatnych. Podstawą oceny potencjalnego narażenia na nanocząstki ditlenku krzemu były wyniki badań zmienności stężeń i rozkładów wymiarowych cząstek o wymiarach – od nanometrowych (10 nm) do mikrometrowych (10 μm) – czyli cząstek, które są z reguły wdychane przez człowieka. Stwierdzono, że podczas 10-sekundowego rozpylania preparatu w odległości 52 cm od powierzchni, na którą rozpylano preparat, występują znaczne wzrosty stężeń emitowanych cząstek.



Bezpieczeństwo i higiena pracy a rozwój nanotechnologii
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2012 str. 4-7

Dr Lidia Zapór Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule przedstawiono problemy i niezbędne działania, jakie należy podjąć w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy z produktami nanotechnologii. Wydaje się, że obecnie największe ryzyko związane z nanotechnologią polega na braku jej kontroli, tj. niewystarczających środkach do monitorowania środowiska pracy i środowiska naturalnego oraz braku przepisów prawnych regulujących tę kontrolę.



Nanomateriały - nowe możliwości, nowe zagrożenia
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 2/2005 str. 2-4

Doc. Dr Hab. Zbigniew Makles Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Nanotechnologia - interdyscyplinarna dziedzina wiedzy jest najbardziej dynamicznie rozwijającą się technologią, która pozwala sięgać po same elementarne cząsteczki materii - atomy i budować z nich urządzenia, maszyny i różne materiały. Niedawno odkryte nanocząsteczki materii zbudowanej z węgla - fulereny i nanorurki oraz podobne do nich wielkością cząsteczki metali i ich tlenków zaczynają odgrywać w gospodarce ogromną rolę, która w perspektywie czasu może doprowadzić do poważnych zmian w życiu człowieka. W artykule zebrano wybrane informacje o nowych nanomateriałach, ich wykorzystaniu oraz zagrożeniach, które ze sobą niosą w tym zakresie.