Opisy zagrożeń zawodowych
PRZEMOC W PRACY

 

Cyberprzemoc w pracy i stan zdrowia psychicznego: wyniki badań podłużnych
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2023 str. 13-17

dr Magdalena Warszawska-Makuch Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Artykuł prezentuje wyniki badań, których celem było sprawdzenie, w jaki sposób narażenie na cyberprzemoc wpływa na stan zdrowia psychicznego pracowników. Przyjęto założenie, że doświadczanie cyberprzemocy w pracy będzie prowadziło do pogorszenia stanu psychicznego respondentów. Badania przeprowadzono w paradygmacie podłużnym z dwoma pomiarami i z udziałem 500 pracowników wykonujących pracę umysłową, zatrudnionych na terenie Polski. Uzyskane wyniki nie potwierdziły wstępnej hipotezy. Okazało się, że – odwrotnie niż zakładano – to gorsze samopoczucie psychiczne pracowników zwiększa ryzyko doświadczania cyberprzemocy w miejscu pracy. Ponieważ, jak pokazały badania, różnice indywidualne (tj. stan zdrowia psychicznego) mogą wpływać na funkcjonowanie jednostek w organizacji i tym samym sprawiać, że dane osoby stają się bardziej predysponowane do doświadczania cyberprzemocy, ważne jest, aby interwencje podejmowane w celu poradzenia sobie z tym negatywnym zjawiskiem uwzględniały zróżnicowane potrzeby pracowników.

 

DOI: 10.54215/BP.2023.11.22.Warszewska-Makuch



Poznawcze uwarunkowania uwikłania w mobbing – rozważania teoretyczne
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2023 str. 22-28

dr hab. Dorota Merecz-Kot Zakład Psychologii Pracy, Organizacji i Doradztwa Kariery Instytut Psychologii, Uniwersytet Łódzki

Od lat 90. XX w. na świecie realizowane są badania zmierzające do ustalenia przyczyn wchodzenia w przemocowe relacje w pracy. Badane są korelaty agresji wewnątrzorganizacyjnej, mobbingu, molestowania psychicznego i seksualnego w pracy. Uwaga badaczy skupia się przede wszystkim na czynnikach organizacyjnych i społecznych, które mogą sprzyjać występowaniu tych zjawisk. W ostatnich latach coraz częściej zwraca się uwagę na różnice indywidualne, które mogą predysponować pracowników do wikłania się w przemoc w pracy. W tym kontekście w artykule przedstawiono rozważania dotyczące roli przekonań i schematów w rozwoju mobbingu.

 

DOI: 10.54215/BP.2023.11.24.Merecz-Kot



Skutki mobbingu dla pracowników
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 2/2023 str. 15-19

dr Magdalena Warszewska-Makuch Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Wyniki wielu badań pokazują, że mobbing w miejscu pracy wiąże się z doświadczaniem silnego, długotrwałego stresu, prowadzącego do poważnych zaburzeń w obrębie zdrowia psychicznego i fizycznego, w tym do syndromu stresu pourazowego (PTSD) oraz zaburzeń lękowych i depresji. Konsekwencją tego jest często utrata zdolności do pracy przez osoby doświadczające mobbingu. Można przypuszczać, że niemożność kontynuowania pracy przez ofiary mobbingu wynika również z istotnego pogorszenia ich funkcjonowania poznawczego. W artykule omówiono skutki mobbingu dla pracowników. Skupiono się na konsekwencjach zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i funkcjonowania poznawczego.

 

DOI: 10.54215/BP.2023.02.3.Warszewska-Makuch



Cyberprzemoc w miejscu pracy – na podstawie przeglądu najnowszej literatury
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 3/2022 str. 16-19

MAGDALENA WARSZEWSKA-MAKUCH Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

W ciągu kilku ostatnich lat zmiany technologiczne radykalnie zmodyfikowały sposób pracy. W dzisiejszych czasach wielu pracowników komunikuje się ze współpracownikami za pomocą nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych. Zmiany te wpływają również na problematykę przemocy w pracy. Wyniki badań pokazują, że cyberprzemoc w miejscu pracy może występować z większą intensywnością niż tradycyjny mobbing, a brak przygotowania przedsiębiorstwa do radzenia sobie z tym problemem może mieć szkodliwy wpływ nie tylko na efektywność pracowników, lecz także na poziom ich zaangażowania. W artykule podjęto próbę wyjaśnienia zjawiska cyberprzemocy w pracy, przy czym skoncentrowano się zwłaszcza na różnicach w stosunku do mobbingu. Ponadto przedstawiono negatywne skutki cyberprzemocy zarówno dla indywidualnych pracowników, jak i dla całej organizacji.

 

 

 

DOI: 10.54215/BP.2022.03.7.Warszewska-Makuch



Regulacje prawne dotyczące mobbingu w wybranych krajach Europy Zachodniej
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2015 str. 21-23

mgr inż. Patrycja Krzyszkowska Politechnika Świętokrzyska w Kielcach

Zjawisko mobbingu jest ważnym problemem w krajach wysoko rozwiniętych,
w szczególności zachodnioeuropejskich. Regulacje prawne tych państw w różnym zakresie odnoszą się do tego problemu. W takich krajach, jak Szwecja, Francja czy Belgia mobbing uznany jest za naruszanie podstawowych praw pracowniczych i uregulowany
w ogólnokrajowych aktach normatywnych. W innych krajach, jak Hiszpania, Włochy, czy Niemcy nadal nie ma regulacji prawnych bezpośrednio dotyczących mobbingu. W artykule przedstawiono sposób, w jaki regulowane są problemy związane z mobbingiem
w wybranych krajach Europy Zachodniej. Do kwestii tych należy przeciwdziałanie mobbingowi, orzekanie o zaistnieniu zjawiska mobbingu, karanie mobberów, czy pomoc ofiarom tego zjawiska. W artykule zwrócono również uwagę na ciekawe rozwiązania, stosowane w krajach regulujących prawnie problem mobbingu.



Wybrane aspekty odpowiedzialności pracodawcy z tytułu mobbingu
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2014 str. 22-25

dr hab. Helena Szewczyk Katedra Prawa Pracy i Polityki Socjalnej Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Śląski w Katowicach

               Odpowiedzialność pracodawcy z tytułu mobbingu na gruncie Kodeksu pracy sprowadza się przede wszystkim do odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu rozwiązania stosunku pracy przez ofiarę mobbingu oraz do zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu rozstroju zdrowia pracownika. Wskutek mobbingu może dojść również do zachorowania ofiary mobbingu na choroby parazawodowe (pracownicze). Skutki mobbingu mogą niekiedy, podobnie jak w przypadku ekstremalnego stresu (nadmiernego wysiłku psychicznego) wywołanego przemocą psychiczną w środowisku pracy, stanowić przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy

 

                Ochrona przed mobbingiem w stosunkach pracy znacznie wykracza jednak poza zasięg działania norm prawa pracy oraz prawa ubezpieczeń społecznych. Należy przyjąć, iż  normy prawa cywilnego w istotny sposób przyczyniają się do konstrukcji środków ochrony pracownika  przed mobbingiem. Niezależnie od skutków przewidzianych przepisami prawa pracy i prawa cywilnego stosowanie mobbingu może powodować dla sprawcy oraz pracodawcy również konsekwencje o charakterze karnoprawnym.



Mobbing – istota, przyczyny, przeciwdziałanie
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 6/2014 str. 8-11

Martyna Ostrowska Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach mgr Aneta Michcik

W ostatnich latach skala mobbingu nieustannie rośnie. Rzeczywistą wielkość tego zjawiska jest bardzo trudno określić. Osoby doświadczające mobbingu wstydzą lub boją się przyznać, że stały się jego ofiarami. Celem artykułu jest przybliżenie definicji, przyczyn, konsekwencji oraz metod przeciwdziałania i radzenia sobie z mobbingiem.

Bez wątpienia obecna sytuacja na rynku pracy: wysokie bezrobocie, trudności
w znalezieniu nowego miejsca pracy sprzyjają rozwojowi tego zjawiska. Pracownicy za wszelką cenę chcą utrzymać zatrudnienie.



Stres w pracy – objawy, konsekwencje, przeciwdziałanie
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 5/2014 str. 12-15

Martyna Ostrowska Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Praca stanowi dla człowieka źródło dochodu i satysfakcji. Obecnie, w dobie konkurencji, nieetycznych zachowań i rosnących kosztów zatrudnienia stała się także źródłem odczuwanego stresu. Celem artykułu jest próba przybliżenia definicji, objawów, konsekwencji oraz sposobów radzenia sobie ze stresem zgodnie ze starą zasadą: „lepiej zapobiegać niż leczyć”.



Przemoc w miejscu pracy - na przykładzie doświadczeń kobiet zatrudnionych w przetwórstwie przemysłowym
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 10/2012 str. 16-19

Mgr Magdalena Warszawska-Makuch Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Przemoc w pracy jest złożonym, wieloaspektowym zjawiskiem, które może przybierać różne formy, jak przemoc psychiczna (mobbing, nękanie, zastraszanie), przemoc fizyczna, a także molestowanie seksualne. Wskaźniki uzyskane w badaniach GUS-u (2008) pokazują, że w Polsce ponad 220 tys. kobiet doświadcza jakieś formy przemocy w pracy. W samym przetwórstwie przemysłowym liczba ta przekracza 40 tys. kobiet. W artykule podjęto próbę określenia potencjalnych przyczyn i form tej przemocy, mając szczególnie na uwadze kobiety pracujące w organizacji na najniższych stanowiskach.



Ocena ryzyka mobbingu w miejscu pracy
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 5/2012 str. 8-11

mgr Magdalena Warszawska-Makuch Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule przedstawiono skutki i potencjalne przyczyny mobbingu w miejscu pracy, ze szczególnym uwzględnieniem czynników organizacyjnych. Zaprezentowano także opracowane do tej pory narzędzia do oceny ryzyka mobbingu w pracy, w tym polski kwestionariusz tzw. ORM, który powstał w CIOP-PIB. Omówiono sposób opracowania tego narzędzia, jego strukturę, właściwości psychometryczne, a także możliwość praktycznego wykorzystania.



Programy modyfikacji zachowań niebezpiecznych - wyniki wdrażania w wybranych polskich przedsiębiorstwach
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 5/2011 str. 9-11

Mgr Małgorzata Pęciłło Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule przedstawiono wyniki projektu, którego celem było wdrożenie programów modyfikacji zachowań niebezpiecznych w trzech polskich przedsiębiorstwach. Wyniki projektu wyraźnie wskazują, że programy te przyczyniają się do podniesienia kultury bezpieczeństwa i jakości życia pracowników, a zatem mogą stanowić skuteczne narzędzie prewencji wypadkowej.


Zjawisko mobbingu wśród nauczycieli
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 5/2008 str. 6-9

Mgr Magdalena Warszewska-Makuch Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Badania w krajach Europy Zachodniej pokazują, że nauczyciele stanowią grupę zawodową szczególnie narażoną na zjawisko mobbingu w pracy. W artykule przedstawiono wyniki badań nad mobbingiem w grupie 1098 polskich nauczycieli, tj. scharakteryzowano samo zjawisko i oszacowano wskaźnik ofiar mobbingu. Analizie poddano również związek pomiędzy doświadczaną przemocą a zdrowiem psychicznym i zadowoleniem z pracy badanych nauczycieli.


Polska adaptacja kwestionariusza NAQ do pomiaru mobbingu
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 12/2007 str. 16-19

Mgr Magdalena Warszewska-Makuch Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Celem artykułu jest przedstawienie polskiej adaptacji kwestionariusza NAQ do pomiaru mobbingu w miejscu pracy. Należy zaznaczyć, że kwestionariusz NAQ służy raczej do pomiaru mobbingu na poziomie organizacyjnym a nie indywidualnym. Stąd, przeznaczony jest do identyfikowania i oceny stopnia narażenia pracowników na mobbing w określonych środowiskach pracy, a także do porównywania wskaźników uzyskanych w różnych krajach, grupach zawodowych czy organizacjach. Adaptacja NAQ została przeprowadzona na podstawie danych uzyskanych od grupy 1098 polskich nauczycieli. W jej wyniku opracowano polską wersję skali NAQ charakteryzującą się wysoką rzetelnością (alpha Cronbacha = 0,94) oraz trafnością teoretyczną (ustaloną poprzez oszacowanie związku zdrowia psychicznego i zadowolenia z pracy z mobbingiem). Uzyskanie takich wskaźników pozwala na wykorzystywanie opracowanej wersji NAQ w polskich organizacjach i dokonywanie porównań międzykulturowych.


Programy psychologicznego wspierania pracowników
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 12/2005 str. 2-3

Dr Dorota Żołnierczyk-Zreda Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Programy psychologicznego wspierania pracowników to popularna na Zachodzie Europy oraz w Ameryce Północnej forma pomocy pracownikom, których dotknęły negatywne skutki stresu w pracy. Pomoc ta wyraża się w objętym całkowitą dyskrecją dostępie do bezpłatnych porad specjalistów w zakresie zdrowia psychicznego: psychologów, psychoterapeutów oraz pracowników społecznych. Programy te obejmują porady i doradztwo oraz gwarantują możliwość odbycia krótkoterminowej terapii. Istnieją dowody na to, że programy te m.in. przyczyniają się do poprawy psychicznego i fizycznego dobrostanu pracowników, spadku absencji oraz wzrostu wydajności pracy.


Mobbing w pracy - przyczyny i konsekwencje
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 3/2005 str. 5-7

Mgr Magdalena Warszewska-Makuch Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

"W artykule podjęto próbę zdefiniowania pojęcia mobbingu w miejscu pracy, jak też przedstawienia kluczowych kryteriów pozwalających na identyfikację tego zjawiska w przedsiębiorstwach. Omówiono również potencjalne przyczyny odpowiadające za pojawienie się mobbingu (z rozróżnieniem na czynniki indywidualne i organizacyjne). W ostatniej części artykuły opisano najpoważniejsze konsekwencje mobbingu, które ponoszą zarówno indywidualni pracownicy, organizacja jak i całe społeczeństwo."


Jak przeciwdziałać negatywnym skutkom stresu w pracy?
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 6/2004 str. 10-11

Mgr. Dorota Żołnierczyk Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

"Stres w pracy jest związany z szeregiem negatywnych skutków na poziomie pracownika, a także organizacji. Skuteczne przeciwdziałanie stresowi powinno zatem obejmować działania zarówno organizacyjne, jak i indywidualne. W artykule przedstawiono przykłady takich działań. Modyfikacja zadania, zarządzanie przez partycypację, zapewnianie wsparcia społecznego, elastyczny czas pracy oraz autonomiczne zespoły robocze to sposoby eliminowania stresu wynikającego z nadmiernych wymagań pracy, braku kontroli w pracy, czy niewłaściwych stosunków społecznych. Eliminacji tych samych źródeł stresu sprzyjają określone zachowania pracowników, polegające między innymi na korygowaniu własnych, stresotwórczych przekonań, podnoszeniu swoich kwalifikacji, ćwiczeniu asertywności, a także wiele innych, prostych technik, które pozwalają budować indywidualną odporność pracownika na stres."


Przemoc - nowy czynnik ryzyka zawodowego w środowisku pracy
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2002 str. 6-10

Prof. Dr Hab. Inż. Bogusław B. Kędzia, Mgr. Inż. Stanisław Kowalewski Centralny Instytut Ochrony Pracy

Narastające zjawisko ekstremalnych aktów przemocy, w krajowych środowiskach o wysokim poziomie ryzyka zawodowego, prowadzące do zabójstw i dużych strat materialnych, wskazuje na konieczność podjęcia zintegrowanych działań specjalistów i instytucji do tego powołanych. Z doświadczeń krajów Unii Europejskiej oraz USA wynika, iż przemoc w środowisku pracy powinna zostać uznana jako czynnik ryzyka zawodowego.


Effectiveness of programs dedicated to modifying unsafe behaviors in Polish enterprises
"Bezpieczeństwo Pracy - Monthly (Occupational Safety)" 5/2011 str. 9-11

Mgr Małgorzata Pęciłło Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

This article presents findings of a project aimed at implementing programs for modifying unsafe behaviors in three Polish enterprises. The results of the project show that behavior-based programs contribute to increasing safety culture and the employees’ quality of life, and thus they can be viewed as an effective accident prevention tool.