Wyszukiwanie w bazie substancji

 
CHEMPYŁ
Metody ocena ryzyka - narażenie dermalne

Narażenie dermalne oznacza ilość substancji chemicznej mającej kontakt z zewnętrznymi warstwami skóry, która może być:

  • wchłaniana przez skórę wykazując działanie układowe

    i/lub

  • może powodować działanie miejscowe, czyli różnego rodzaju efekty na powierzchni skóry.

Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem dermalnym na substancje drażniące, żrące, uczulające i wchłaniające się przez skórę jest jednym z elementów oceny ryzyka związanego ze stosowaniem czynników chemicznych w pracy. Wyniki tej oceny stanowią przede wszystkim wskazówki dla prawidłowego doboru środków ochrony indywidualnej – odzieży i rękawic ochronnych, a w przypadku substancji wchłaniających się przez skórę do oceny wielkości dawki wchłoniętej tą drogą przez pracownika podczas wykonywania czynności zawodowych.


Do oceny ryzyka związanego z narażeniem dermalnym na czynniki chemiczne można zastosować metodę opracowaną przez specjalistów amerykańskich polegającą na:

    • określeniu zagrożenia dermalnego na podstawie analizy właściwości toksycznych substancji chemicznej oddziałującej na skórę pracownika, klasyfikując ją do 4 kategorii (tabela 1)
    • wyznaczeniu wskaźników określających wielkość powierzchni skóry mającej kontakt z substancją chemiczną oraz stężenia  substancji, czasu jej pozostawania na skórze i zdolności przenikania przez skórę (tabela 2)
    • wyznaczeniu poziomu ryzyka związanego z narażeniem dermalnym, ER (rysunek 1)

Tabela 1. Dane do ustalenia kategorii zagrożenia związanego z narażeniem dermalnym

Kategorie zagrożenia dermalnego

1

odwracalna lub bardzo mała toksyczność układowa lub skórna

2

średnia, ale odwracalna toksyczność układowa

3

nieodwracalna/chroniczna toksyczność lub uczulenia

4

zagrażający skórze lub wykazujący toksyczność układową lub uczulającą przez całe życie

 

Tabela 2. Dane do wyznaczania wskaźników służących do określania poziomu ryzyka związanego z narażeniem dermalnym

 

Wskaźnik CA określający wielkość powierzchni skóry mającej kontakt z substancją chemiczną

1

niemożliwy kontakt skóry z czynnikiem chemicznym

2

bardzo mała powierzchnia skóry ma kontakt z czynnikiem chemicznym

3

możliwy kontakt skóry ramion i przedramion

4

możliwy kontakt dużej powierzchni skóry

Wskaźnik C określający stężenie

1

bardzo małe stężenie czynnika mającego kontakt ze skórą

2

małe stężenie czynnika mającego kontakt ze skórą

3

średnie stężenie czynnika mającego kontakt ze skórą

4

wysokie stężenie czynnika mającego kontakt ze skórą

Wskaźnik CF określający częstotliwość kontaktu

1

minimalny kontakt czynnika ze skórą; jeden-dwa razy w ciągu zmiany roboczej; ok. 5% zmiany roboczej

2

do 10 razy kontakt ze skórą; czas kontaktu – mniej niż 10% zmiany roboczej

3

do 50 razy kontakt ze skórą; czas kontaktu – mniej niż 50% zmiany roboczej

4

ciągły kontakt; czas kontaktu – 50-100% zmiany roboczej

Wskaźnik RT określający czas pozostawania na skórze

1

nieprawdopodobne pozostawanie na skórze (związki bardzo lotne, suche i pyliste)

2

może pozostawać na skórze przez krótki czas (związki lotne, przylegające)

3

prawdopodobne pozostawanie na skórze przez znaczny czas (związki o niskiej lotności, wysoka MC, tworzące konglomeraty na skórze)

4

bardzo prawdopodobne pozostawanie na skórze (związki nielotne, MC większa od 100, lepiące się do skóry)

Wskaźnik PP określający potencjalną zdolność przenikania przez skórę

1

w zasadzie niemożliwe (duże, nierozpuszczalne cząstki)

2

mało prawdopodobne (małe, nierozpuszczalne cząstki, większe od 1 µm; o niskiej rozpuszczalności w lipidach i wodzie)

3

możliwe (b. małe cząstki mniejsze od 1 µm; pewna rozpuszczalność w lipidach i wodzie lub osłabiona skóra)

4

prawdopodobne (dobra rozpuszczalność w lipidach i wodzie lub zły stan skóry)

 

Po wyznaczeniu wskaźników określających wielkość powierzchni skóry mającej kontakt z substancją chemiczną oraz stężenie, czas pozostawania na skórze i zdolność przenikania przez skórę substancji, poziom ryzyka związanego z narażeniem dermalnym  (ER) wyznacza się z równania:

gdzie:
CA – wskaźnik określający wielkość powierzchni skóry mającej kontakt z substancją chemiczną
C – wskaźnik określający stężenie
CF – wskaźnik określający częstotliwość kontaktu
RF – wskaźnik określający czas pozostawania na skórze
PP – wskaźnik określający potencjalną zdolność przenikania przez skórę.

Wartość poziomu ryzyka zawiera się w przedziale od 1 do 1024. Na podstawie uzyskanej wartości ER i wyznaczonej kategorii zagrożenia dla skóry dokonuje sie oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem dermalnym z histogramu podanego na rysunku poniżej.

 

Rys. 1. Ocena ryzyka dermalnego